Udar niedokrwienny mózgu jest drugą na świecie przyczyną zgonów i pierwszą przyczyną niepełnosprawności. W Polsce co roku odnotowywanych jest ok. 70 tysięcy nowych zachorowań, a prognozy mówią o 82,8 – 96,6 tys. udarów rocznie w 2025 roku. „Problem, jak leczyć osoby z ostrym udarem, pojawia się niemal na każdym dyżurze neurologów w naszym kraju” – mówią specjaliści Katedry i Kliniki Neurologii Centralnego Szpitala Klinicznego Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (CSK UCK WUM), którzy wyszli z inicjatywą zorganizowania w Centrum Symulacji Medycznych WUM kursu „Leczenie ostrej fazy udaru mózgu z wykorzystaniem sali wysokiej wierności”.
Sukces zakończonego pod koniec maja w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym cyklu czterech szkoleń udowodnił potrzebę wprowadzenia nowoczesnych narzędzi dydaktycznych do podyplomowego kształcenia neurologów.
Patronat naukowy nad kursem objęła Katedra i Klinika Neurologii CSK UCK WUM, kierowana przez prof. dr hab. n. med. Annę Kosterę-Pruszczyk. Kierownikiem naukowym szkolenia zostali pracujący w Klinice lekarze: dr n. med. Aleksandra Golenia i dr n. med. Antoni Ferens. Kurs został zorganizowany przez Centrum Symulacji Medycznych i Innowacji WUM oraz Boehringer-Ingelheim – firmę będącą producentem jedynego na świecie leku wykorzystywanego w przyczynowym leczeniu ostrej fazy udaru mózgu.
W leczeniu udaru mózgu cenna jest każda minuta
Leczenie ostrej fazy udaru mózgu jest w medycynie stanem nagłym wymagającym bardzo szybkiego podejmowania decyzji brzemiennych w skutkach, mających wpływ na dalsze życie pacjenta. Neurolodzy muszą zmierzyć się nie tylko z presją czasu, ale także z bardzo szerokim wachlarzem informacji, takich jak: stan kliniczny pacjenta, wyniki badania krwi i badań obrazowych (tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego), a następnie koniecznością rozpoczęcia natychmiastowej pomocy choremu. Odroczenie leczenia nawet o 15-30 minut zmniejsza szanse pacjenta na powrót do sprawności.
– Wykorzystanie Centrum Symulacji Medycznych do analizy i praktycznego ćwiczenia postępowania u chorych w ostrej fazie udaru mózgu to unikalna możliwość zmierzenia się, tym razem w komfortowych warunkach, z bardzo trudnymi niejednokrotnie decyzjami, które musi podejmować na dyżurze neurolog. W leczeniu przyczynowym udaru mózgu liczy się każda minuta – mówi prof. dr hab. n. med. Anna Kostera-Pruszczyk – kierownik Katedry i Kliniki Neurologii CSK UCK WUM.
– Symulacje medyczne dają, z jednej strony, możliwość bezpiecznej, czyli bez szkodzenia pacjentowi, nauki leczenia ostrej fazy udaru mózgu, a z drugiej, wiernie oddają warunki Szpitalnego Oddziału Ratunkowego czy Izby Przyjęć, umożliwiając przetrenowanie podejmowania decyzji na poszczególnych etapach – dodaje dr n. med. Aleksandra Golenia z Katedry i Kliniki Neurologii CSK UCK WUM.
Lepsza współpraca w zespole terapeutycznym
Adresatem kursu były osoby pracujące na co dzień w oddziałach neurologii z pododdziałem udarowym lub w oddziałach udarowych. Jego celem była poprawa współpracy w zespole terapeutycznym leczącym pacjentów z udarem mózgu, a także nakreślenie głównych barier hamujących sprawną współpracę. W jednym szkoleniu uczestniczyło 8 osób – byli to neurolodzy lub osoby w trakcie specjalizacji z neurologii reprezentujący ośrodki z całej Polski i posiadający różne doświadczenie. Kurs podzielony został na część teoretyczną i praktyczną.
– Szkolenie rozpoczynało się od wprowadzenia i prezentacji najnowszych informacji na temat ostrej fazy udaru mózgu oraz przypomnienia najnowszych standardów i wytycznych. Większość kursu stanowiła jednak część praktyczna, na którą składały się następujące po sobie cztery bloki ćwiczeniowe. Na zakończenie omawialiśmy zasady wprowadzania nabytych na kursie umiejętności w placówkach, w których pracują nasi kursanci – mówi dr n. med. Antoni Ferens z Katedry i Kliniki Neurologii CSK UCK WUM.
Program kursu, zakres tematyczny i scenariusze przygotowane zostały przez pracowników Katedry i Kliniki Neurologii CSK UCK WUM. Centrum Symulacji Medycznych WUM zagwarantowało zaplecze technologiczne i sprzętowe oraz pozorantów odgrywających role pacjentów, wśród których były osoby pracujące na co dzień w CSM WUM – technicy i ratownicy medyczni.
Więcej chętnych niż dostępnych miejsc
Położenie większego nacisku na nabycie umiejętności praktycznych sprawiło, że kursy spotkały się z bardzo pozytywnym odbiorem. Potwierdziły to ankiety ewaluacyjne, wypełniane przez uczestników po każdym szkoleniu, które dodatkowo zakomunikowały potrzebę kontynuowania kursu.
– Zainteresowanie szkoleniem jest tak duże, że chętni muszą czekać w kolejce. W bieżącym roku akademickim zaplanowaliśmy cztery kursy. 22 maja odbył się ostatni z nich. Jednak po przerwie wakacyjnej ponownie ruszamy. Prawdopodobnie pod koniec września zorganizowane zostanie kolejne szkolenie – mówi dr n. med. Aleksandra Golenia.
Eliminacja złych praktyk
Kurs „Leczenie ostrej fazy udaru mózgu z wykorzystaniem sali wysokiej wierności” pozwolił przetestować jeszcze raz postępowanie z osobą, u której wystąpił udar mózgu – tym razem w warunkach klinicznych, izolowanych, w takich, gdzie nikomu nie można zaszkodzić.
– Szkolenia uwidoczniły różnice w sposobie postępowania z takim chorym, czasem ujawniły niedokładności, z których lekarz do tej pory nie zdawał sobie sprawy. Kurs pozwolił ujednolicić sposób postępowania i wyeliminować nieświadomie stosowane błędy. Podczas szkoleń spotykaliśmy lekarzy pracujących w różnych ośrodkach – mogliśmy zatem wymienić się własnymi doświadczeniami i pomysłami na jak najlepszą pomoc osobom po udarze. My również prowadząc kurs, bardzo wiele się uczymy – mówi dr n. med. Antoni Ferens.
– Poprawa wewnątrzszpitalnych procedur, doskonalenie własnych umiejętności w kwalifikacji do leczenia trombolitycznego lub trombektomią mechaniczną to w efekcie kolejni pacjenci uratowani przed niepełnosprawnością. Tym bardziej cieszy mnie sukces, jakim okazał się kurs. Warto sięgać po nowoczesne narzędzia w kształceniu podyplomowym, wykorzystując we współpracy unikalne możliwości, jakie oferuje Warszawski Uniwersytet Medyczny – dodaje prof. Anna Kostera-Pruszczyk, kierownik Katedry i Kliniki Neurologii CSK UCK WUM.
Symulacje medyczne w neurologii
Symulacje medyczne są od kilku lat z powodzeniem wykorzystywane w dydaktyce przed- i podyplomowej. W zakresie intensywnej terapii i procedur zabiegowych korzysta się głównie z fantomów. W zakresie neurologii jest jednak inaczej.
– Objawy kliniczne schorzeń neurologicznych, na przykład charakterystycznych dla uszkodzenia mózgowego, są na tyle skomplikowane, że obecnie dostępne fantomy nie są w stanie ich zaprezentować – mówi dr n. med. Antoni Ferens. Dlatego przygotowując kurs, zamiast fantomów zdecydowano się na wykorzystanie pozorantów prezentujących objawy neurologiczne. Dzięki temu symulowana sytuacja wygląda bardziej realistycznie. Praca z pozorantami, czyli osobami odgrywającymi role pacjentów pozwala ćwiczyć podejmowanie szybkich decyzji, zatem jest odpowiednia do skorzystania ze scenariuszy z pacjentem w stanie nagłym – po udarze mózgu, napadzie padaczkowym lub nagłej utracie przytomności.
Natomiast fantomy w dydaktyce z zakresu neurologii wykorzystuje się głównie ćwicząc procedury wymagające umiejętności manualnych, np. podczas szkolenia nakłucia lędźwiowego organizowanego dla studentów V roku Wydziału Lekarskiego WUM w trakcie zajęć z neurologii.
Klinika Neurologii CSK UCK WUM to lider leczenia udarów na Mazowszu
Klinika Neurologii CSK UCK WUM jest jednym z nielicznych w Polsce, a jedynym na Mazowszu, oddziałów udarowych, która otrzymała dwukrotnie Certyfikat Diamentowy inicjatywy European Stroke Organization – Angels, będącej partnerem World Stroke Organization. Certyfikat Diamentowy jest potwierdzeniem najwyższych standardów leczenia pacjentów w ostrej fazie udaru mózgu, oraz opieki w Oddziale Udarowym Katedry i Kliniki Neurologii CSK UCK WUM. W Oddziale prowadzona jest kompleksowa diagnostyka i leczenie pacjentów z udarem niedokrwiennym mózgu. Oddział posiada 27 łóżek oraz 7 łóżek na Oddziale Intensywnej Opieki Neurologicznej (OION).
