W ramach projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka odbyła się pierwsze debata drugiego cyklu debat pt. „Profilaktyka chorób zakaźnych – praktyczne wskazówki dla samorządów, pracodawców i instytucji. Nowa rzeczywistość”. Podczas spotkania eksperci poruszyli kwestie związane z aktualnymi możliwościami pozyskiwania środków finansowych na programy zdrowotne oraz budżetem obywatelskim jako jednej z dróg finansowania inicjatyw zdrowotnych.
Samorządy każdego roku realizują kilkaset programów polityki zdrowotnej oraz podejmują interwencyjne inicjatywy prozdrowotne, aby zabezpieczyć najważniejsze potrzeby lokalnych społeczności i odpowiedzieć na zaistniałą sytuację, np. epidemiczną. W dobie pandemii COVID-19 jednym z priorytetów stała się profilaktyka chorób zakaźnych, a szczególnie ochrona osób dorosłych przed bakteriami i wirusami będącymi przyczyną chorób układu oddechowego. Jak zatem w obliczu problemów finansowych, z którymi borykają się obecnie jednostki samorządu terytorialnego pozyskać dodatkowe środki i skutecznie realizować tego typy inicjatywy? Jakie korzyści może przynieść współpraca z organizacjami pozarządowymi? Na te pytania odpowiadali: praktycy samorządowi, klinicysta, ekspert ds. ochrony zdrowia oraz prawnik, doradca podatkowy w czasie debaty pt. „Aktualne możliwości pozyskiwania środków finansowych na programy zdrowotne. Praktyczne wskazówki i rozwiązania”, zorganizowanej 20 maja 2021 r. w ramach projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka.
– Nie ulega wątpliwości, że pandemia COVID-19 ożywiła obecną od dawna w przestrzeni publicznej dyskusję na temat znaczenia profilaktyki szczepiennej. Szeroko zakrojona edukacja oraz namacalne dla nas wszystkich zagrożenie epidemiczne sprawiły, że na szczęście już coraz rzadziej trzeba przekonywać, jak istotny jest dostęp do szczepień. Z pewnością to jedna z prostszych w realizacji, a zarazem najbardziej opłacalnych inwestycji, jaką mogą poczynić samorządy dla zdrowia swoich mieszkańców. Przykładowo już jedno podanie szczepionki przeciw pneumokokom może zabezpieczyć na wiele lat przed tymi groźnymi bakteriami, odpowiadającymi aż za 35% wszystkich potwierdzonych przypadków zapalenia płuc. Polscy i światowi eksperci są zgodni, że podczas panującej pandemii osoby po 60 roku życia oraz cierpiące na choroby przewlekłe należy chronić przed bakteriami i wirusami będącymi przyczyną chorób układu oddechowego. Obok szczepień przeciw COVID-19 priorytetem wciąż pozostają szczepienia przeciw pneumokokom i grypie – mówi dr n. med. Ryszard Konior, Konsultant Oddziału Pediatrii i Neurologii Dziecięcej w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II, Wiceprezes Zarządu Fundacji „Aby Żyć”.
Mniejsze zasoby finansowe, którymi podczas pandemii COVID-19 dysponują samorządy wymuszają większą ich aktywność w poszukiwaniu dodatkowych źródeł finansowania programów zdrowotnych oraz większy zakres współpracy pomiędzy podmiotami i osobami zainteresowanymi działaniami prozdrowotnymi. Dodatkowo, aby w pełni wykorzystać wszelkie możliwości pozyskania dodatkowych środków pieniężnych, które zasilą budżety samorządów i będą mogły być przeznaczone m.in. na działania prozdrowotne, warto by samorządy kompleksowo patrzyły na finanse oraz śledziły na bieżąco i reagowały na zmiany w przepisach.
– Mimo, że dostępne do tej pory środki w ramach tarczy antykryzysowej są obecnie wygaszane, samorządy wciąż mają możliwość pozyskania dodatkowych środków pieniężnych do swoich budżetów. Jedną z rekomendowanych przeze mnie dróg jest podatek od nieruchomości. Z doświadczenia wiem, że przyjrzenie się, czy został on właściwie naliczony może wygenerować znaczące dodatkowe wpływy do samorządowych budżetów, zwłaszcza małych i średniej wielkości gmin. Drugą ścieżką dla poprawienia stanu finansów samorządowych jest VAT – w szczególności zmiana metod kalkulacji tzw. pre-współczynnika VAT pozwala samorządom na uzyskanie znaczących kwot dodatkowych środków. Innym pomysłem jest kooperacja samorządów z organizacjami pozarządowymi, które to mają możliwość pozyskania środków na ochronę zdrowia ze źródeł niedostępnych dla samorządów. Wspólna realizacja tego typu inicjatyw poszerza więc możliwości ich sfinansowania – podpowiada Michał Borowski, Prawnik, Doradca podatkowy, Partner w Kancelarii Crido Taxand.
Doskonałym przykładem współpracy przynoszącej wymierne korzyści jest realizacja samorządowych programów polityki zdrowotnej w ramach budżetu obywatelskiego. Jest on szczególną formą konsultacji społecznych, bo w jego ramach mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydują corocznie o części wydatków budżetu gminy, powiatu czy województwa.
– Tworzenie budżetów obywatelskich niewątpliwie ma bardzo dobry wpływ na rozwój aktywności obywatelskiej i debaty publicznej, zwłaszcza w kontekście spraw lokalnych. Współtworzenie i współuczestniczenie w procedurze budżetu obywatelskiego wpływa na integrację mieszkańców wokół ważnych dla nich kwestii, polepsza komunikację oraz współpracę mieszkańców z władzami samorządowymi, a także wpływa na lepsze poznanie potrzeb mieszkańców i ich opinii na temat aktualnie prowadzonej polityki lokalnych władz – wyjaśnia Marek Wójcik, Ekspert ds. ochrony zdrowia, Pełnomocnikiem Zarządu ds. legislacyjnych w Związku Miast Polskich.
Jak zatem przekonać mieszkańców, aby proponowali władzom samorządowym więcej dobrych projektów z zakresu ochrony zdrowia? W jaki sposób połączyć realizację programów polityki zdrowotnej z budżetem obywatelskim, aby zyskać akceptację mieszkańców? I w końcu, jak spełnić wymogi prawne regulujące zasady tworzenia programów polityki zdrowotnej, wtedy gdy pojawiają się inicjatywy mieszkańców do budżetu obywatelskiego dotyczące obszaru ochrony zdrowia? Z pomocą przychodzi tu poradnik „Samorządowe programy polityki zdrowotnej i budżet obywatelski. Związek, który ma przed sobą przyszłość”. – Serdecznie zapraszam Państwa do lektury poradnika mojego autorstwa, który już niedługo będzie można znaleźć na stronie internetowej projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka. Ideą jego przygotowania było stworzenie praktycznego narzędzia wspierającego zarówno osoby zajmujące się przygotowaniem programów profilaktyki i promocji zdrowia w samorządach terytorialnych, jak i mieszańców zgłaszających wnioski do budżetu obywatelskiego – mówi Marek Wójcik.
Strona internetowa projektu Zdrowie Człowiek Profilaktyka: www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl jest też cennym źródłem informacji oraz bezpłatnych narzędzi ułatwiających zaplanowanie, wdrożenie i ewaluację realizowanych przez samorządy programów polityki zdrowotnej. Znajdują się na niej m.in. zgodne z wymogami AOTMiT gotowe schematy programów polityki zdrowotnej i programów zdrowotnych, ankiety ewaluacyjne, wzory pism do NFZ i AOTMiT, kalkulatory kosztów przeprowadzenia programów i formularze programowe. Dostępne są również przykłady dobrych praktyk – doświadczeń i rekomendacji ekspertów, informacje dotyczące zmian w rozporządzeniach, nowych przepisów i regulacji, a także alternatywnych źródeł finansowania programów polityki zdrowotnej. Dodatkowo, każdy zainteresowany może skorzystać z konsultacji z ekspertami projektu, m.in. z lekarzami, epidemiologami, ekspertami ds. medycyny pracy, BHP, ekspertami ds. prawa i funduszy unijnych, a także przedstawicielami samorządów mającymi wieloletnie doświadczenie w realizacji działań zdrowotnych.
Eksperci obecni podczas debaty pt. „Aktualne możliwości pozyskiwania środków finansowych na programy zdrowotne. Praktyczne wskazówki i rozwiązania” zachęcali do szeroko pojętej współpracy, korzystania z dobrych przykładów i gotowych rozwiązań, aby właśnie teraz wdrażać i realizować projekty zdrowotne. Profilaktyka chorób zakaźnych przynosi lokalnym społecznościom wymierne korzyści zdrowotne, społeczne i ekonomiczne.