Co roku około 6 tys. osób w Polsce słyszy diagnozę – nowotwór krwi. Blisko 90 proc. Polaków kojarzy nowotwory krwi głównie z białaczkami. By zwrócić uwagę na te choroby wrzesień został ogłoszony Światowym Miesiącem Świadomości Nowotworów Krwi, a eksperci w tym czasie apelują, by zwrócić szczególną uwagę na regularne wykonanie morfologii krwi obwodowej.
Szacuje się, że co 30 sekund jedna osoba na świecie dowiaduje się, że ma nowotwór krwi. W Polsce choruje około 150 tys. osób. Rocznie jest diagnozowanych ponad 6 tys. nowych przypadków. W ciągu ostatnich 30 lat zapadalność na nowotwory krwi wzrosła dwukrotnie i należy się liczyć z dalszym systematycznym wzrostem. Najczęściej chorują osoby w przedziale wiekowym 50 – 79 lat, ale również są to dzieci i młodzież. Im szybciej wykryjemy chorobę, tym skuteczniejsze będzie leczenie.
Mówiąc o nowotworach krwi Polacy mają najczęściej na myśli białaczkę, chociaż tych nowotworów jest znacznie więcej. Nowotwory krwi dzielimy na nowotwory układu krwiotwórczego do których zaliczamy np. ostrą białaczkę szpikową, przewlekłą białaczkę szpikową, czerwienicę prawdziwą czy mielofibrozę. Drugą grupą są nowotwory układu chłonnego do której należą chłoniaki nie-Hodgkina, chłoniak Hodgkina, szpiczak plazmocytowy, ostra białaczka limfoblastyczna, przewlekła białaczka limfocytowa.
– Choć co 30 sekund ktoś na świecie dowiaduje się o nowotworze krwi, to faktycznie są one chorobami rzadkimi. Jedne występują częściej inne rzadziej. Do nowotworów występujących częściej należy m.in. przewlekła białaczka limfocytowa, szpiczak plazmocytowy czy chłoniak nie-Hodgkina. Z kolei nowotwory, które występują dużo rzadziej to przewlekła białaczka szpikowa, czy mielofibroza – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Ewa Lech-Marańda, dyrektor Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii.
Do nowotworów występujących częściej należy m.in. przewlekła białaczka limfocytowa, szpiczak plazmocytowy czy chłoniak nie-Hodgkina.
Diagnostyka nowotworów krwi jest o tyle utrudniona, że objawy są niespecyficzne, a pacjenci często je lekceważą myląc z wieloma innymi chorobami, a nawet ze zwykłym przemęczeniem.
– Pierwsze objawy w przypadku nowotworów układu chłonnego, to najczęściej gorączka, nocne poty, utrata masy ciała, osłabienie. Czyli objawy, które pojawiają się przy wielu schorzeniach. Jednym z objawów nowotworu układu chłonnego mogą być nawracające zakażenia, które nie reagują na antybiotykoterapię. Podczas rozwoju choroby mogą pojawić się powiększone węzły chłonne, ból w lewym podżebrzu świadczący o powiększającej się śledzionie, bóle kostne i zmęczenie – wylicza prof. Ewa Lech-Marańda.
Powyższe objawy pacjenci tłumaczą często przemęczeniem, przepracowaniem, trybem życia i infekcjami. Nie doszukują się w tym objawów chorób nowotworowych. Dopiero podstawowe badanie krwi rozwiewa wiele wątpliwości. Bardzo często nowotwory krwi są wykrywane przypadkiem właśnie podczas rutynowej morfologii krwi.
Jedyną z metod wczesnego wykrycia nowotworów krwi jest regularne, coroczne wykonywanie morfologii krwi i we wrześniu warto profilaktycznie ją wykonać. Z badań społecznych wynika, że 83 proc. Polaków wie, że morfologię należy wykonywać raz w roku, ale aż 43 proc. tego badania nie robi.
– Morfologia krwi jest podstawowym badaniem, które obrazuje stan całego organizmu. To na jej podstawie możemy dowiedzieć się o rozwijających się chorobach krwi nie tylko tych nowotworowych. Morfologia pozwala wykryć nowotwory krwi we wczesnym stadium. W czasie kiedy morfologia była wykonywana w ramach badań u lekarza medycyny pracy (do 1996 r.) rozpoznawano na jej podstawie około 20 proc. białaczek, dziś jest to zaledwie 2 proc. Z kolei w Szwecji około 40 proc. białaczek jest rozpoznawanych na podstawie morfologii krwi. Dlatego podkreślamy, że morfologia krwi powinna być wykonywana raz w roku – podsumowuje prof. Ewa Lech-Marańda.
Najnowszą i najbardziej rewolucyjną technologią w hematologii są komórki CAR-T limfocyty zmodyfikowane genetycznie.
Leczenie nowotworów krwi jest złożone i zależy od wielu czynników. W 70 proc. nowotwory krwi są leczone farmakologicznie, a w 30 proc. potrzebne jest przeszczepienie krwiowórczych komórek macierzystych. Od dziś w ramach programu lekowego refundowany jest ponatynib w leczeniu przewlekłej białaczki szpikowej i ostrej białaczki limfoblastycznej z chromosomem Filadelfia. Najnowszą i najbardziej rewolucyjną technologią w hematologii są komórki CAR-T limfocyty zmodyfikowane genetycznie. Zespół naukowy Instytutu Hematologii i Transfuzjologii prowadzi wiele badań naukowych mających na celu jeszcze lepsze poznanie patogenezy nowotworów krwi i wypracowanie nowych możliwości terapeutycznych, o czym będziemy informować we wrześniu.
