Już od 30 lat, w trzeci czwartek listopada obchodzony jest Światowy Dzień Rzucania Palenia, który ma na celu zwrócenie uwagi całego społeczeństwa na skutki palenia tytoniu: społeczne, ekonomiczne, a przede wszystkim zdrowotne. W tym roku obchodzimy go 16 listopada. Z tej okazji organizacje Pozarządowe zaniepokojone skalą papierosowej epidemii do wystąpienia z APELEM DO PRZYSZŁEGO RZĄDU o wdrożenie strategii, która doprowadziłaby do znaczącego ograniczenia dostępności papierosów w Polsce.
Epidemia tytoniu jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego, rocznie ponad 8 milionów ludzi na całym świecie umiera z powodu chorób odtytoniowych. Ponad 7 milionów tych zgonów jest wynikiem bezpośredniego palenia tytoniu, a około 1,2 miliona jest skutkiem narażenia osób niepalących na bierne palenie. Równolegle pomimo wdrożenia planu kroczącej podwyżki akcyzy, sprzedaż papierosów rośnie – w pierwszym półroczu po wprowadzeniu podwyżki aż o blisko 13%.
Obecnie około 8-9 milionów Polaków pali aktywnie papierosy. Według raportu Polskiej Akademii Nauk w 2022 r. odsetek palących dorosłych w Polsce osiągnął aż 29%. – to wynik znacząco wyższy od średniej unijnej.
Sytuacja w grupie młodzieży jest jeszcze bardziej alarmująca. Codziennie w Polsce zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt. W skali roku daje to liczbę 180 000 młodocianych do 18. roku życia, którzy wpadli w „szpony” nałogu. Szacuje się, że nieletni w Polsce wypalają rocznie około 4 mld sztuk papierosów. Wiek inicjacji istotnie się obniża. Wzrasta odsetek nastolatków, które sięgają po papierosy lub e-papierosy.
W Polsce w wyniku chorób wywołanych paleniem tytoniu każdego dnia umiera 200 osób ! Palenie lub bierny kontakt z dymem jest bezpośrednio związany z występowaniem 80% przypadków nowotworów płuca. Palacze również dużo częściej narażeni są na schorzenia układu oddechowego. Papierosy silnie podrażniają nabłonek wyściełający drogi oddechowe, aż 90% przypadków POChP wywołanych jest właśnie przez palenie.
Rząd Czech ma plan walki z uzależnieniami, a my?
U palaczy ryzyko zgonu wywołane rakiem płuca jest 30-krotnie większe niż u osób niepalących. KRN oszacował, że w roku 2020 było w Polsce 22 539 zachorowań na raka płuca (13 553 u mężczyzn i 8 986 u kobiet). Warto zauważyć, że palacze są narażeni nie tylko na szereg nowotworów układu oddechowego.
Palenie tytoniu uzależnia psychicznie i fizycznie. Poza nikotyną, która jest w papierosach substancją silnie uzależniającą najbardziej szkodliwy jest dym tytoniowy, który zawiera ponad 7000 związków, z czego około 100 toksycznych substancji mających bezpośredni wpływ na choroby nowotworowe.
Obecnie obserwujemy zmianę sposobu konsumpcji tytoniu. W ostatnich latach coraz popularniejsze stają się nowe produkty (papierosy elektroniczne, liquidy, wyroby z syntetyczną nikotyną), które nie wytwarzają dymu ani ciał smolistych. Jednak ponad 14% użytkowników e-papierosów używało ich do wdychania innych niż nikotyna substancji psychoaktywnych (najpopularniejsze są kanabinoidy).
Sytuacja jest tym bardziej niepokojąca, iż zgodnie z obowiązującymi w Polsce regulacjami prawnymi (tzw. „ustawa tytoniowa”) Biuro do spraw Substancji Chemicznych nadzorowane przez Ministerstwo Zdrowia nie przeprowadza weryfikacji składu chemicznego płynów przeznaczonych do papierosów elektronicznych i dokonuje ich rejestracji wyłącznie na podstawie notyfikacji importera/producenta. Stąd obserwujemy istny zalew smakowych e-papierosów w tym jednorazowych wyrobów chińskich.
Obecnie istnieje ponad 8 000 różnych rodzajów e-liquidu o owocowych bądź słodkich smakach (m.in.: czekolada, popcorn, guma balonowa, wanilia), które mają na celu zachęcić młode osoby do sięgnięcia po e-papierosa. Skład takiego aerozolu do e-papierosów, który użytkownicy wdychają, może zawierać szkodliwe substancje, w tym:
- acetaldehyd
- formaldehyd
- akroleinę
- propanal
- nikotynę,
- aceton
- o-metyl-benzaldehyd
- karcinogenne nitrozaminy
Urzędowo nie jest to jednak ani badane ani weryfikowane!
Niestety pomimo prowadzonych działań prewencyjnych konsumpcja wyrobów tytoniowych nadal stanowi jedno z największych wyzwań zdrowia publicznego w Polsce. Mimo wielu kampanii edukacyjnych palacze bagatelizują zagrożenia związane z paleniem, ale też ci, którzy chcieliby rzucić palenie praktycznie nie maja gdzie się zwrócić. W naszym kraju brakuje poradni antynikotynowych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Na razie wedle naszej wiedzy działają jedynie trzy takie ośrodki: w Warszawie, Gdańsku i Krakowie.
Mając na uwadze powyższe ograniczenia i niezaspokojone potrzeby społeczne przygotowaliśmy wspólnie kampanię edukacyjną „Rzuć nie żałuj!”, która prowadzona będzie na profilach społecznościowych naszych organizacji.
W ramach kampanii w dniu 16 listopada o godz. 19. 00 na profilu FB Stowarzyszenia Walki z Rakiem Płuca O. Szczecin przeprowadzimy webinar edukacyjny z dr n.med. Piotrem Wierzbińskim- psychiatrą, specjalistą ds. uzależnień „Jak pomóc pacjentowi onkologicznemu zerwać z nałogiem palenia”.
Apel do przyszłego rządu
Najważniejsze postulaty w zakresie skutecznej walki z nikotynizmem na rzecz Polski wolnej od papierosów przedstawiają się następująco :
- Opracowanie strategii walki z nikotynizmem wraz ze wskaźnikami monitorującymi jej realizację
- Wysokie podatki na papierosy i zróżnicowanie podatków dla wyrobów w zależności od ich stopnia szkodliwości
- Wprowadzenie dopuszczania do obrotu wszystkich wyrobów nowatorskich na podstawie rygorystycznej procedury rejestracyjnej i badań laboratoryjnych
- Wprowadzenie rozwiązań fiskalnych oraz regulacji systemowych ograniczających dostęp do papierosów jak np.: wprowadzenie znaczącej opłaty za dopuszczenie do sprzedaży papierosów tradycyjnych (obecnie 0 zł)
- Utworzenie ogólnopolskiej sieci poradni odwykowych współpracujących z lekarzami Podstawowej Opieki Zdrowotnej
- Prowadzenie na większą skalę kampanii wspomagających porzucenie nałogu w tym opracowanie i wdrożenie programów edukacyjnych kierowanych do młodzieży
- Upowszechnienie schematu interwencji walki z nałogiem tytoniowym, w tym zastosowanie na większą skalę działań zmierzających do redukcji szkód u nałogowych palaczy
- Podniesienie wieku legalnego zakupu wyrobów z nikotyną do 21 r.ż.
- Zwiększenie kar za sprzedaż wyrobów tytoniowych osobom nieletnim.
Pod apelem podpisali się przedstawiciele następujących organizacji:
- Stowarzyszenie Walki z Rakiem Płuca o. Szczecin https://www.rakpluca.szczecin.pl
- Fundacja Pokonaj Raka https://www.pokonajraka
- Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej https://ippez.pl
- Fundacja My Pacjenci https://mypacjenci.org
- Polskie Stowarzyszenie Diabetyków https://diabetyk.org.pl
- Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych a Astmę, Alergię i POChP https://www.astma-alergia-pochp.pl/
Są korzyści z rzucenia palenia nawet, gdy już jest diagnoza: rak płuca
Droższe wyroby tytoniowe, więcej stref wolnych od dymu, więcej edukacji antynikotynowej – plany KE
