Ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków organów władzy publicznej. Na straży praw pacjentów z placówek psychiatrycznych i ośrodków leczenia uzależnień stoi Rzecznik Praw Pacjenta. W 2020 roku Departament ds. Zdrowia Psychicznego w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta podjął ponad 10 tysięcy różnego rodzaju spraw, których celem była pomoc osobom w kryzysie psychicznym.
Ochronę praw osób z zaburzeniami psychicznymi realizują przede wszystkim Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. W 2020 roku rozpatrzyli oni ponad 600 skarg, blisko 4 000 zapytań i zgłoszeń nie skargowych. Ponadto 5 700 razy podejmowali działania z własnej inicjatywy, których celem było edukowanie pacjentów oraz weryfikacja przestrzegania ich praw.
Analizując informacje zawarte w raporcie należ mieć na względzie, że liczba skarg nie świadczy wprost o skali problemów w psychiatrycznej opiece zdrowotnej. Psychiatria jest w tym względzie szczególną dziedziną. Pacjenci nie zawsze (z różnych względów) są w stanie upomnieć się o swoje prawa i interesy. Szczególne znaczenie ma więc działalność z własnej inicjatywy w ochronie interesu pacjentów, całego DZP i obecność rzeczników bezpośrednio w szpitalach.
W 2020 r. do Rzeczników wpłynęło łącznie 4070 zgłoszeń – były to zapytania dotyczące obowiązujących przepisów prawa, prośby o udzielenie wyjaśnień czy pomocy w związku z pobytem w szpitalu lub w innych, istotnych dla danej osoby kwestiach.
Kierowali je pacjenci, ich rodziny, osoby bliskie, personel, a także inne podmioty czy osoby związane z pacjentem, czy danym podmiotem leczniczym. Działania Rzeczników w tych obszarach koncentrowały się głównie na działalności informacyjnej i wspierającej. Poza informacjami prawnymi, Rzecznicy udzielali pomocy w wyjaśnieniu zasygnalizowanych problemów, w sporządzeniu pism do dyrektorów szpitali czy innych podmiotów, wskazywali instytucje właściwe do rozpatrywania danego rodzaju spraw.
Znaczna liczba skarg dotyczyła prawa pacjenta do:
- świadczeń zdrowotnych (258 skarg)
- poszanowania intymności i godności (70 skarg)
- do informacji (28 skarg)
- do dokumentacji medycznej (24 skargi)
- prawa do depozytu rzeczy wartościowych (22 skargi).
W 2020 r. Rzecznicy rozpatrzyli 249 skarg w oparciu o przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, najwięcej z nich dotyczyło:
- przyjęcia i leczenia bez zgody w szpitalu psychiatrycznym (51 skarg),
- stosowania przymusu bezpośredniego zgodnie z określonymi zasadami (47 skarg),
- wypisania ze szpitala osoby przebywającej w niej bez zgody (29 skarg),
- wypisania ze szpitala psychiatrycznego osoby leczonej za zgodą (26 skarg).
Obok spraw związanych bezpośrednio z pobytem w szpitalu, pojawiały się też sprawy z obszaru systemu pomocy społecznej, współpracy z adwokatami z urzędu, procedury ubezwłasnowolnienia czy wsparcia ze strony osób bliskich lub opiekunów faktycznych, czy prawnych (zwłaszcza w kwestii osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych).
Przeczytaj też
Ponowny apel RPP o refundację lokalizatorów dla seniorów i osób z zanikami pamięci
Źródło: RPP
