Jednoczesne zastosowanie immunoterapii alergenowej (odczulania) na dwa alergeny może zredukować objawy i ryzyko powikłań u pacjentów, u których w wyniku reakcji alergicznej, np. na pyłki traw i roztoczy kurzu domowego rozwija się alergiczny nieżyt nosa (ANN) czy astma. Problem nadwrażliwości na wiele alergenów dotyczy nawet 80 proc. osób, które zgłaszają się do specjalisty z powodu alergicznych chorób układu oddechowego.
O Immunoterapii alergenowej w postępowaniu z pacjentami uczulonymi na kilka alergenów wziewnych i podawaniu dwóch podjęzykowych tabletek w immunoterapii alergenowej, w celu uzyskania tolerancji alergenów mówili specjaliści podczas webinarium zorganizowanego przez międzynarodową agencję prasową Reuters w partnerstwie z liderem w dziedzinie immunoterapii – duńską firmą farmaceutyczną ALK-Abelló. Eksperci omówili praktyczne zastosowanie kliniczne jednoczesnego podawania dwóch podjęzykowych tabletek w immunoterapii alergenowej, w celu uzyskania przez pacjenta tolerancji alergenów, które wywołują u niego kliniczne objawy ze strony układu oddechowego.
Co to jest polialergia?
Alergia wziewna jest najczęściej spotykanym rodzajem alergii. Rozwija się na skutek nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na znajdujące się w powietrzu pyłki roślin czy odchody roztoczy kurzu domowego. Wskutek nadmiernej odpowiedzi na alergen pojawiają się przeciwciała, a wraz z nimi stan zapalny i szereg uciążliwych objawów, takich jak kichanie, przekrwienie śluzówki jamy nosowej z towarzyszącym wysiękiem. Najczęstszymi chorobami, które rozwijają się w wyniku reakcji alergicznej są: alergiczny nieżyt nosa i spojówek oraz astma.
Zdecydowana większość (60–80 proc.) osób cierpiących na alergiczne choroby układu oddechowego jest polisensybilizowana, czyli występują u nich przeciwciała przeciwko konkretnym alergenom. U pacjentów tych testy alergiczne wykazują uczulenie na więcej niż jeden alergen, co oznacza potencjalną polialergiczność, czyli występowanie klinicznych objawów alergii na dwa lub więcej uczulających alergenów.
Niezbędna diagnostyka w decyzji o rozpoczęciu immunoterapii alergenowej
Jak podkreślała podczas webinarium prof. Natalija Novak z Wydziału Dermatologii i Alergii Uniwersytetu w Bonn, przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu immunoterapii alergenowej, konieczne jest przeprowadzenie wnikliwych badań diagnostycznych, które obejmują wywiad lekarski, punktowe testy skórne i/lub pomiar w surowicy IgE swoistego dla alergenu, a także – u wybranych pacjentów, testy molekularne. Po zdiagnozowaniu polialergii kolejnym wyzwaniem dla lekarza jest ustalenie, we współpracy z pacjentem, strategii leczenia.
Komórki dendrytyczne błony śluzowej jamy ustnej, które odpowiadają za zainicjowanie procesu prowadzącego do unormowania odpowiedzi immunologicznej u leczonego pacjenta, są zdolne do jednoczesnego wchłaniania dwóch różnych alergenów w terapeutycznie istotnych stężeniach – dowodziła prof. Natalija Novak. Jej zdaniem jest to kluczowa kwestia dla immunoterapii alergenowej (AIT), w tym immunoterapii podjęzykowej, ponieważ większość dorosłych pacjentów zmagających się z alergią cierpi z powodu nadwrażliwości na alergeny z różnych grup. Najczęściej ich źródłem są pyłki drzew, traw i roztocza kurzu domowego.
Immunoterapia, czyli przywracanie tolerancji na alergen
Immunoterapia alergenowa (AIT), którą potocznie nazywa się odczulaniem, jest jedyną przyczynową metodą leczenia alergicznego nieżytu nosa i astmy alergicznej. Zgodnie z obowiązującymi standardami jej leczenie powinno obejmować unikanie określonych alergenów, objawową farmakoterapią (m.in. leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy) oraz – co podkreślają eksperci – odpowiednią edukacją pacjenta.
Immunoterapia alergenowa polega najczęściej na podawaniu osobie uczulonej na konkretny alergen wzrastających dawek alergenów w rożnych schematach, optymalnie przez okres 3–5 lat, aby doprowadzić do zmiany odpowiedzi układu immunologicznego z alergicznej na prawidłową. W tym celu stosuje się zastrzyki podskórne, które przyjmuje się przeważnie raz w miesiącu w przychodni alergologicznej. Dostępna jest też wygodna dla pacjentów doustna immunoterapia podjęzykowa (SLIT) – w postaci tabletek lub kropli. Pacjent, po podaniu pierwszej dawki w klinice, przyjmuje następne codziennie w domu.
Odczulanie pacjentów z polialergią
Immunoterapia alergenowa jest bezpieczną i skuteczną metodą leczenia przyczynowego alergii u pacjentów polisensybilizowanych i polialergicznych. Zgodnie z wytycznymi międzynarodowych towarzystw naukowych decyzja o podjęciu immunoterapii zawsze powinna opierać się na identyfikacji jednego lub więcej klinicznie istotnych alergenów. Należy wziąć pod uwagę rodzaj i nasilenie objawów, czas trwania wywoływanych objawów, a także ewentualną możliwość uniknięcia ekspozycji na alergeny.
Immunoterapię pojedynczym alergenem zaleca się u pacjentów polialergicznych, u których jeden z alergenów jest wyraźnie odpowiedzialny za najbardziej intensywne objawy. Immunoterapia 2-alergenowa jest natomiast wskazana u pacjentów polialergicznych.
Zdaniem prof. Novak możliwość jednoczesnego zastosowania immunoterapii dwoma alergenami z różnych grup daje polialergicznym pacjentom więcej korzyści. Pozwala na przykład ograniczać symptomy alergii zarówno wiosną (okres pylenia drzew), jak i latem (czas, kiedy pylą trawy). W ocenie ekspertki immunoterapia 2-alergenowa sprzyja również lepszej współpracy pacjenta z lekarzem i przestrzeganiu jego zaleceń (compliance).
Dwie tabletki do immunoterapii w jednym czasie
Bezpieczeństwo immunoterapii 2-alergenowej zostało potwierdzone w badaniach naukowych. Ich wyniki zaprezentował prof. Rémi Gagnon, specjalista alergolog i immunolog, członek Królewskiego Kolegium Lekarzy i Chirurgów Kanady. Ekspert przedstawił wyniki klinicznej oceny jednoczesnego podawania tabletek podjęzykowych (SLIT) na alergeny traw i alergeny ambrozji [1]. Próba miała trzy okresy, każdy trwający dwa tygodnie. Pacjenci przyjmowali tabletki według następującego schematu:
- Start – Pacjent przyjmował pierwszą tabletkę (alergeny traw) w klinice i pozostawał 30 minut pod obserwacją lekarza. Jeśli tabletka jest dobrze tolerowana, pacjent dostawał zalecenie przyjmowania tabletek samodzielnie w domu, raz dziennie, przez dwa tygodnie.
- Dodanie drugiej tabletki – jeśli przez dwa tygodnie przyjmowania w domu u pacjenta nie wystąpiły objawy niepożądane, przyjmował on w klinice drugą tabletkę (z alergenami ambrozji) pozostając znów 30 min. pod obserwacją. Następnie, gdy druga tabletka była dobrze tolerowana, dostawał zalecenie przyjmowania samodzielnie w domu obu rodzajów tabletek, przez dwa tygodnie, oddzielne (rano – tabletka z alergenami ambrozji, wieczorem tabletka z alergenami trawy).
- Kontynuacja – jeśli dotychczasowe leczenie było dobrze tolerowane – pacjent mógł kontynuować przyjmowanie obu tabletek, jednocześnie z 5-minutowym odstępem.
Badanie wykazało, że powyższy 4-tygodniowy sekwencyjny schemat wdrażania stosowania dwóch alergenów w SLIT, a następnie jednoczesne przyjmowanie tabletek z alergenami trawy i ambrozji był dobrze tolerowany przez zdecydowaną większość pacjentów.
Niemal wszystkie (99 proc.) zdarzenia niepożądane, jeśli wystąpiły, miały charakter od łagodnego lub umiarkowanego. Odsetek badanych, u których wystąpił jednokrotnie lub częściej miejscowy obrzęk wynosił odpowiednio 14 proc., 22 proc. i 15 proc. dla okresów 1, 2 i 3. W okresach 1, 2 i 3 odsetek osób z pojedynczym lub większą liczbą miejscowych zdarzeń niepożądanych wynosił odpowiednio 71 proc. 69 proc. i 56 proc.. W miarę zaawansowania terapii zmniejszała się częstość zgłaszanych odczynów. Na żadnym etapie terapii nie zgłaszano natomiast ciężkich objawów niepożądanych – ciężkich obrzęków, ogólnoustrojowych reakcji alergicznych, zaostrzenia astmy ani zdarzeń lub reakcji, które wymagałyby podania adrenaliny.
Prof. Rémi Gagnon potwierdził, że stosowanie podjęzykowej immunoterapii alergenowej (SLIT) dwoma różnymi tabletkami według opisanego wyżej schematu jest bezpieczne i jest z powodzeniem stosowane przez alergologów. Ekspert podkreślił jednocześnie, że indywidualne postępowanie terapeutyczne zawsze powinno opierać się na ocenie klinicznej danego pacjenta przez lekarza prowadzącego.
Zobacz koniecznie: AOTMiT: pierwszy wykaz leków o wysokim poziomie innowacyjności
