Komórki linii zarodkowych, a szczepionki przeciw COVID-19

• Eksperci zrzeszeni w ramach inicjatywy Nauka Przeciw Pandemii przedstawili stanowisko dotyczące wykorzystania komórek linii zarodkowych/embrionalnych w szczepionkach przeciw COVID-19. 

Nie ustają dyskusje o tym czy się szczepić czy nie? Wątpliwości etyczne  budzą także szczepionki, w których wykorzystano linie komórkowe z abortowanych płodów. Mimo iż linie te pochodzą sprzed kilkudziesięciu lat, a aborcje zostały wykonane nie w celach badawczych, a na pewno nie po to, by stworzyć szczepionki przeciwko COVID-19, wiele organizacji kościelnych odradza szczepienie się tymi preparatami. Pomimo pandemii i ogromnej ilości odnotowywanych każdego dnia zgonów. Eksperci należący z Nauki Przeciw Pandemii zaniepokojeni sytuacją wyjaśniają, że zaszczepienie – jakąkolwiek szczepionką przeciw COVID-19 – jest najlepszym świadectwem troski o drugiego człowieka.

Zmodyfikowane linie komórkowe w szczepionkach AstraZeneca i Johnson&Johnson

Szczepionki firm AstraZeneca i Johnson&Johnson wykorzystują do produkcji swoich szczepionek wektorowych przeciw COVID-19 zmodyfikowane genetycznie linie komórkowe, odpowiednio HEK293 i PER.C6. Wprowadzone modyfikacje umożliwiają namnażanie wektora wirusowego, głównego składnika tych szczepionek. W przypadku szczepionki AstryZeneci wektorem jest adenowirus szympansi ChAdOx1. Szczepionka Johnson&Johnson opiera się o ludzkiego adenowirusa typu 26. Obecne w szczepionkach nie są zdolne do namnażania się w komórkach osoby szczepionej, gdyż z ich genomu usunięto dwa regiony genowe, które kodują czynniki niezbędne adenowirusowm do replikacji. W ich miejsce wstawiono natomiast gen kodujący białko S koronawirusa SARS-CoV-2.

Komórki HEK293 i PER.C6 zmodyfikowano w taki sposób, że do ich genomu włączono te regiony, a ich ekspresja zapewnia adenowirusom możliwość replikacji – nowe wiriony opuszczają komórkę i trafiają do medium hodowlanego skąd są pobierane. Dzięki temu możliwe staje się pozyskiwanie wektorów wirusowych do szczepionki, które po jej podaniu, mają zdolność zakażania komórki ludzkiej i wnoszenia do niej instrukcji w jaki sposób ma wyprodukować obce białko (w przypadku C19 wnoszą one instrukcję jak wyprodukować białko S koronawirusa), ale nie są w stanie w tych komórkach się namnażać, upowszechniać się w organizmie i powodować choroby. 

W jaki sposób wykorzystano abortowane płody?

1. Komórki HEK293 wykorzystywane do produkcji adenowirusa w szczepionce AstryZeneki wyizolowano pierwotnie w 1973 r. z materiału aborcyjnego ludzkich komórek embrionalnych nerki. Od tego czasu są pasażowane w warunkach laboratoryjnych i wykorzystywane w ogromie badań biomedycznych.
2. Komórki PER.C6 wykorzystywane do produkcji adenowirusa w szczepionce J&J wyprowadzono z tkanki siatkówki zarodka ludzkiego uzyskanej w wyniku zabiegu indukowanego poronienia przeprowadzonego w 1985 r.
3. Celem przeprowadzonych aborcji nie było pozyskanie linii komórkowych. Zrobiono to przy okazji, w celach badawczych. Uzyskane komórki udało się hodować, więc je zachowano.
4. Komórki te pozyskane nie były po to, by produkować szczepionki. To znacznie późniejsze zastosowanie. W przypadku HEK293 pojawiło się ono dopiero w 1985 r., gdy zaadaptowano hodowle tych komórek w płynnym medium (wcześniej prowadzono hodowle płytkową).
5. Linie te pozyskano dawno temu i od tego czasu niezliczoną liczbę razy przepasażowano w warunkach laboratoryjnych.
6. Linie te, a zwłaszcza w HEK293, wykorzystuje się w szeroki sposób w rozmaitych badaniach biomedycznych (czy zatem ogrom osiągnięć, który się dokonał z wykorzystaniem tych linii należy uznać za nieetyczne?)
7. By wyprodukować szczepionki przeciw COVID-19 w oparciu o technologię wektorową nie trzeba było przeprowadzać żadnej aborcji, nie ucierpiała żadna istota ludzka.
8. Wykorzystywanie linii takich jak HEK293 czy PER.C6 w produkcji szczepionek przeciw C19 nie promuje aborcji.
9. Komórki HEK293 i PER.C6 nie wchodzą w skład szczepionek AstryZeneci i Johnson&Johnson.
10. Linie komórkowe pochodzące z materiału aborcyjnego nie są wykorzystywane w produkcji szczepinek mRNA. Niemniej jednak, komórki HEK293 zostały wykorzystane przez Pfizera i Modernę na wstępnym etapie prac rozwoju swoich kandydatów na szczepionkę, by sprawdzić czy komórki te pobierają mRNA umieszczone w cząsteczkach nanolipidowych. Celem tych testów była weryfikacjęa najbardziej podstawowego założenia dla tych preparatów jakim jest docieranie do komórki ludzkiej na drodze endocytozy. 

Szczepienia przeciw COVID-19 ratują życie. Wskazywanie, że jedne szczepionki są mniej moralne od innych, to budowanie ogólnej do nich niechęci. A przecież powinna przyświecać nam troska o bliźniego. Zaszczepienie – jakąkolwiek szczepionką przeciw COVID-19 – jest najlepszym świadectwem tej troski. 

Inicjatywa Nauka przeciw pandemii powstała dzięki Polskiemu Towarzystwu Zdrowia Publicznego, a Radę programową tworzy grono ekspertów z różnych dziedzin: chorób zakaźnych, wakcynologii, wirusologii, chemii i biochemii, zdrowia publicznego i medycyny rodzinnej:

Dr n. farm. Leszek Borkowski, Fundacja Razem w chorobie

Prof. Marcin Drąg, Politechnika Wrocławska

Prof. Andrzej M. Fal, Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego

Prof. Robert Flisiak, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Prof. Jacek Jemielity, Uniwersytet Warszawski

Dr Jacek Krajewski, Federacja Porozumienie Zielonogórskie

Dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej

Prof. Andrzej Matyja, Naczelna Rada Lekarska, Uniwersytet Jagielloński

Prof. Krzysztof Pyrć, Uniwersytet Jagielloński

Dr hab. n. med. Piotr Rzymski, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Dr n. med. Michał Sutkowski

Prof. Krzysztof Simon, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych

Prof. Jacek Wysocki, Polskie Towarzystwo Wakcynologii

Prof. Joanna Zajkowska, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku 

W ramach inicjatywy powstała Biała Księga „Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność” będąca kompendium wiedzy o szczepieniach, technologii i ich zasadności w walce z pandemią, a także strona internetowa naukaprzeciwpandemii.pl z sekcją najczęściej pojawiających się pytań ze strony Polek i Polaków oraz z publikacjami, które zawierają zweryfikowane, rzetelne informacje na temat szczepień. Zarówno Biała Księga, jak i strona www dostępne są w wersji polsko- i anglojęzycznej.

O