Dlaczego uzależnienie od komputera i internetu jest groźnie dla dzieci?

O konsekwencjach e-uzależnienia i skutecznych sposobach radzenia sobie w cyfrowym świecie mówi Daria Jaworska, psycholog z Wojewódzkiej Przychodni Zdrowia Psychicznego w Bydgoszczy.

Czym jest e-uzależnienie?

Choć ten rodzaj uzależnienia wydaje się stosunkowo nowym zjawiskiem, pod względem mechanizmów, którym podlega, nie różni się od innych uzależnień. Zaliczany jest do uzależnień psychicznych, czyli takich, gdzie występuje bardzo silna potrzeba, a wręcz psychiczny przymus, aby wykonywać określoną czynność. Działanie to prowadzi do rozładowania napięcia psychicznego. Osoba uzależniana zaczyna odczuwać przymus i nieprzyjemne odczucia coraz częściej, a więc wycofuje się z codziennej aktywności oraz realizacji obowiązków, na rzecz używania internetu, telefonu czy komputera.

Jakie ryzyka niesie za sobą nałogowe korzystanie z komputera, telefonu lub internetu?

Wśród najważniejszych konsekwencji nadużywania nowoczesnych technologii wymienia się ograniczenie lub wręcz rezygnację w przyszłości z innych aktywności. Jest to związane ze wspomnianym przymusem wykonywania danej aktywności, w tym wypadku korzystania z internetu, czy używania urządzeń elektronicznych. Osoba uzależniona traci poczucie czasu, kontrolę nad wydawanymi pieniędzmi. Nie wolno pominąć konsekwencji społeczno-emocjonalnych, czyli m.in. problemów w kontroli emocji, wycofaniu się, zaniedbaniu i w efekcie utraty relacji społecznych. Pojawiają się problemy szkolne, zawodowe i oczywiście zdrowotne.

Prywatne inwestycje szansą na wzmocnienie opieki psychiatrycznej w Polsce?

Kiedy rodzicom powinna zapalić się czerwona lampka, co powinno ich zaniepokoić?

Sygnałem alarmowym, który powinien wzbudzić niepokój, jest wydłużanie przez dziecko czasu korzystania z multimediów, przez co zaniedbane zostają inne aktywności. Dziecko lub nastolatek wycofuje się z realizacji wcześniejszych zainteresowań, na rzecz korzystania z komputera lub telefonu. Próby wprowadzenia zasad, podejmowane przez rodziców spotykają się z silnym protestem ze strony dziecka. Pojawiają się objawy odstawienne, pobudzenie, drażliwość, niepokój. Przymus podejmowania aktywności, mających na celu zmniejszenie napięcia, wiążą się z nieprzestrzeganiem wprowadzonych zasad. Młody człowiek zaczyna rezygnować ze spotkań towarzyskich w realnym świecie, szuka okazji do spędzania czasu przed ekranem.

Na co rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę?

Czujność rodzica i zainteresowanie problemami dziecka są bardzo ważne, wręcz niezbędne. Warto więc znaleźć czas na rozmowę, podzielić się swoimi spostrzeżeniami, ale również wysłuchać opinii dziecka. Wspólnie zastanówmy się nad konsekwencjami nadużywania multimediów, poszukajmy innych zajęć, mogących sprawić dziecku przyjemność. Konieczne jest wprowadzenie zasad, granic korzystania z urządzeń ekranowych, zadbanie o wspólnie spędzany czas, wspólne aktywności. Ucieczka w świat multimediów prowadzi często do rozluźnienia relacji z bliskimi osobami oraz z przyjaciółmi, konieczne jest więc zadbanie o bycie razem, bliskość, akceptacja. Bardzo ważne jest wspieranie poczucia wartości dziecka, mówienie o tym, że jest ważne, dostrzeganie starań.

Na pewno warto reagować, ale jak?

Oczywiście! Można, a wręcz trzeba. Reakcja rodziców, ich czas i uwaga są niezbędne w procesie pomocy dziecku, nawet jeśli po drugiej stronie jest bardzo gwałtowny sprzeciw na próby ograniczenia multimediów. Pamiętajmy również, że często sami modelujemy zachowanie dzieci, niech rodzic będzie więc dobrym przykładem. Zastanówmy się, w jaki sposób, i jak dużo czasu sami spędzamy przed ekranami. Konieczne jest więc zaangażowanie całej rodziny, ustalenie rodzinnych zasad korzystania z nowoczesnych technologii – np. wyznaczenie czasu bez telefonów, zadbanie o higienę cyfrową. Jeżeli jednak, mimo podejmowanych działań i zaangażowania rodziny nie udaje się osiągnąć pożądanej zmiany, warto zasięgnąć porady specjalisty.

Skuteczna pomoc na NFZ

Pilotażowy program pomocy dla dzieci i młodzieży uzależnionych od nowych technologii funkcjonuje w 11 miastach na terenie Polski. Realizuje go Narodowy Fundusz Zdrowia we współpracy z Ministerstwem Zdrowia. Program skierowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym oraz uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Terapia wyjścia z e-uzależnień składa się m.in. z porady lekarskiej diagnostycznej i terapeutycznej, porady psychologicznej oraz sesji psychoterapii indywidualnej, rodzinnej i sesji psychoedukacyjnej.

Czas terapii zależy do pacjenta. Aby przystąpić do programu nie potrzeba skierowania. Wystarczy skontaktować się z jednym z ośrodków zlokalizowanych w: Jeleniej Górze, Wrocławiu, Toruniu, Zielonej Górze, Białymstoku, Warszawie, Łodzi, Czechowicach-Dziedzicach, Pszczynie, Koninie i Szczecinie.

Pilotaż trwa do końca czerwca 2023 roku. Jest bezpłatny. Finansuje go NFZ.

Lista ośrodków, które przystąpiły do pilotażowego programu leczenia uzależnień od nowych technologii

Czy technologia pomoże wydłużyć czas wizyty u lekarza?

Otwarto Centrum Innowacyjnych Technologii dla Zdrowia

Źródło: NFZ