Bezpłatne szczepienia przeciwko HPV – ratunek dla tysięcy Polaków

Wirus brodawczaka ludzkiego – HPV, to groźny i cichy zabójca. Infekcja prowadzi do nowotworów złośliwych szyjki macicy i innych nowotworów zależnych, które co roku są przyczyną tysięcy zgonów w Polsce. Istnieje sposób na zminimalizowanie ryzyka związanego z infekcją HPV – szczepienia. O to walczą przedstawiciele polskich pacjentów, działających w 12 organizacjach, którzy opublikowali petycję skierowaną do Ministra Zdrowia. Postulują w niej o wdrożenie krajowego programu bezpłatnych szczepień przeciwko HPV.

Mimo ogromnego zagrożenia związanego z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego, zarówno dla kobiet jak i mężczyzn, Polska nadal nie ma skutecznego programu profilaktycznego. Jesteśmy jednym z ostatnich krajów w Europie, w którym nie funkcjonuje program bezpłatnych szczepień przeciwko HPV. Doświadczenia innych krajów, m.in. Australii, pokazują jednoznacznie, że skuteczność szczepień w profilaktyce stanów przedrakowych związanych z HPV sięga nawet 100 procent. Pacjenci apelują do Ministra Zdrowia o zapewnienie skutecznej ochrony i dostęp do powszechnych szczepień, które ratują życie.

W Narodowej Strategii Onkologicznej, zaplanowane zostało wprowadzenie szczepień przeciwko HPV, jednak w modelu jedynie częściowej refundacji. Pacjenci są zaniepokojeni i zawiedzeni takim rozwiązaniem, które nie zapewni pożądanego efektu. Potrzebna jest edukacja i powszechny, bezpłatny dostęp do szczepień ratujących życie. Ta petycja to apel i prośba, aby polskie kobiety i mężczyźni byli zabezpieczeni przed nowotworami związanymi z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego.

Przedstawiamy treść petycji:

Minister Zdrowia
Adam Niedzielski

Szanowny Panie Ministrze,

zwracamy się do Pana  o wdrożenie narodowego programu szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, a tym samym zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do bezpłatnych szczepień przeciwko wirusowi HPV.

Wirus HPV sieje prawdziwe spustoszenie, prowadząc do nowotworów raka szyjki macicy i innych nowotworów zależnych. Mimo że eksperci od wielu lat apelują o krajowy program szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV, Polska wciąż pozostaje jednym z ostatnich państw byłego bloku wschodniego, w którym nie ma powszechnego dostępu do bezpłatnych szczepień. Tymczasem Komisja Europejska w ramach Europejskiego Planu Walki z Rakiem postawiła wyraźny cel, by do 2030 r. w całej Unii zaszczepiono co najmniej 90 proc. docelowej populacji dziewcząt, a także bardzo poważnie zwiększono poziom szczepień chłopców.

Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy, który jeżeli nie zostanie wcześnie wykryty i odpowiednio leczony, zawsze prowadzi do śmierci. Jest drugim zaraz po raku piersi, najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet do 45 r.ż. A to oznacza, że każdego dnia aż 4 kobiety w Polsce umierają z powodu raka szyjki macicy. W skali roku na ten nowotwór choruje 2,5 tys. kobiet, a na inne nowotwory wywołane przez wirusa HPV –ok. 3,4 tys. osób.

Niezaspokojoną dotąd na szczeblu centralnym potrzebę szczepień przeciwko HPV dostrzegają niektóre jednostki samorządu terytorialnego, które tylko w niewielkim stopniu i dla nielicznej populacji mogą zapewnić dostęp do szczepień. Sygnalizowany przez ekspertów od wielu lat postulat wdrożenia krajowego programu szczepień przeciwko HPV pozostaje jak najbardziej aktualny, tym bardziej że skuteczność tych szczepień jest najwyższa i sięga nawet 100 proc. w profilaktyce stanów przedrakowych związanych z HPV. W Australii, gdzie 10 lat temu wprowadzono powszechne szczepienie przeciwko HPV, zachorowania na raka szyjki macicy praktycznie nie występują. Powinniśmy więc korzystać z dobrodziejstwa, jakim są szczepienia, a także starać się, by miały do nich dostęp jak najliczniejsze grupy kobiet.

Jako krok w dobrym kierunku oceniamy przyjętą przez władze publiczne na początku 2020 roku Narodową Strategię Onkologiczną, czyli Wieloletni Program Polityki Zdrowotnej, w którym zostało zaplanowane wprowadzenie szczepień przeciwko HPV dla dziewczynek od 2021 r. i chłopców od 2026 roku. W programie założono jednocześnie, że: „do końca 2028 r. zaszczepimy przynajmniej 60% dziewcząt i chłopców w wieku dojrzewania przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego”. Oznacza to, że szczepienia dziewczynek powinny zacząć się jeszcze w tym roku. Tymczasem nadal nie wiadomo, w jaki sposób Ministerstwo Zdrowia zamierzać sfinansować i zrealizować ten program, a przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia wspominają o refundacji częściowej.

Wydatki na szczepienia nie powinny być traktowane w kategoriach kosztów, lecz inwestycji.

Eksperci od lat powtarzają, że nie ma bardziej efektywnego wydatkowania środków w ochronie zdrowia jak finansowanie szczepień ochronnych. Inaczej skutki dzisiejszych oszczędności na kosztach leczenia za kilkanaście lat dotkliwie odczuje budżet naszego kraju.

Panie Ministrze, zdajemy sobie sprawę, że pandemia koronawirusa jest trudna dla nas wszystkich.

Niemniej jednak nie możemy zapominać o konieczności zapobiegania innym chorobom, a w szczególności – nowotworom. Opóźnienia w profilaktyce i leczeniu przynoszą nieodwracalne skutki, na które nie możemy sobie pozwolić ani w wymiarze jednostkowym, ani w wymiarze społecznym.

Bezpłatne szczepienia to najskuteczniejsza droga do osiągnięcia najwyższego poziomu zaszczepienia grup młodych osób, które będą stanowiły odporną na zakażenia HPV populację Polski już w nieodległej przyszłości. Pierwsze populacyjne efekty szczepień daje się bowiem zaobserwować już po kilku latach od ich upowszechnienia. Co więcej, krajowy program szczepień przeciwko wirusowi HPV w niedługiej perspektywie może przynieść w naszym kraju znaczny spadek zachorowalności i umieralności z powodu raka szyjki macicy i innych nowotworów wywoływanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego.

W drodze niniejszej petycji zwracamy się do Pana Ministra o wdrożenie narodowego programu szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, a tym samym zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do bezpłatnych szczepień przeciwko wirusowi HPV.

Anna Nowakowska

Prezes Stowarzyszenia na Rzecz Walki z Chorobami Nowotworowymi Sanitas

Petycje można podpisać na stronie: https://www.petycjeonline.com/petycja_ws_krajwego_programu_bezpatnych_szczepie_przeciwko_hpv#form

Organizacje, które podpisały się pod petycją:

1. 1. Centrum Edukacji Onkologicznej OKNO w Rzeszowie
   2. Fundacja Aprobata
   3. Fundacja Edukacji Społecznej
   4. Fundacja Onkologiczna Nadzieja
   5. Fundacja Polska Liga Walki z Rakiem
   6. Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej
   7. Stowarzyszenie Eurydyki w Białymstoku
   8. Stowarzyszenie Magnolia
   9. Stowarzyszenie na Rzecz Walki z Chorobami Nowotworowymi SANITAS
   10. Życie z rakiem – Fundacja Onkologiczna
   11. Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Przewlekłą Białaczkę Szpikową
   12. Fundacja Oko w Oko z Rakiem

Opis sytuacji według Stowarzyszenia SANITAS:

• Zgodnie z danymi Krajowego Rejestru Nowotworów (2017) w Polsce, roczna liczba zachorowań na raka szyjki macicy wynosi 2,5 tys. a 1,6 tys. kobiet umiera rocznie z tego powodu. Wszystkie przypadki tego nowotworu są związane z zakażeniem HPV.
• Ale rak szyjki macicy to nie jedyny problem. Roczna liczba zachorowań w Polsce na wszystkie nowotwory, które mogą być zależne od zakażenia HPV (szyjka macicy, srom, pochwa, odbyt oraz nowotwory głowy i szyi) to niemal 10 tys. przypadków.
• Szacowana, roczna liczba zgonów Polsce na nowotwory, których związek z zakażeniem HPV potwierdzają dane literaturowe to ok. 3,4 tysiące rocznie.
• Wyeliminowanie czynnika sprawczego jakim jest zakażenie HPV dzięki zastosowaniu szczepienia ochronnego wymaga wytworzenia odporności zbiorowiskowej poprzez uzyskanie wysokiego wskaźnika zaszczepienia
• Od 2011 roku Polska Koalicja na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy Polska gromadząca ponad 100 podmiotów zabiegała o szczepienia p/HPV. Polska jest  nadal jedynym krajem europejskim, który nie posiada narodowego programu szczepień przeciwko HPV. Szczepienia finansowały niektóre samorządy lokalne, ale niestety były w stanie objąć jedynie 5-10% populacji
• Opublikowany na początku 2020 r. Wieloletni Program Polityki Zdrowotnej – Narodowa Strategia Onkologiczna precyzuje cel: „Do końca 2028 r. zaszczepimy przynajmniej 60% dziewcząt i chłopców w wieku dojrzewania przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV)”.
• Jednocześnie w ramach Europejskiego Planu Zwalczania Raka wspierane będą wysiłki państw członkowskich zmierzające do rozszerzenia zakresu rutynowych szczepień dziewcząt i chłopców przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego w celu wyeliminowania raka szyjki macicy i innych HPV zależnych chorób. Celem jest zaszczepienie co najmniej 90 % populacji docelowej dziewcząt w UE oraz znaczne zwiększenie liczby szczepień chłopców do 2030 r. To zdecydowanie więcej niż zakłada strategia w Polsce
• Harmonogram, wprowadzonej Ustawą w lutym 2020 r., Narodowej Strategii Onkologicznej (NS0) zakłada rozpoczęcie szczepień dla dziewczynek już w 2021 r. a następnie chłopców ( od 2026).
• W ustawie o NSO określony cel: „do końca 2028 r. zaszczepimy przynajmniej 60% dziewcząt i chłopców w wieku dojrzewania przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV)”.
• Zdaniem ekspertów, aby powstała odporność zbiorowiskowa, w przypadku szczepień realizowanych jedynie wśród dziewcząt, poziom zaszczepienia przeciwko HPV powinien wynosić powyżej 80%. W przypadku przewidywanego niższego poziomu zaszczepienia rekomendowane jest prowadzenie szczepień zarówno wśród dziewcząt jak i chłopców od początku realizacji programu.
• O ile decyzja o finansowaniu szczepień przeciwko HPV została podjęta, resort zdrowia wskazuje, że nie ma jednoznacznej decyzji w sprawie modelu w jakim szczepienia te będą finansowane.
• Jedną z opcji rozważanych przez Ministerstwo Zdrowia jest refundacja i dystrybucją szczepionek w aptece, tak jak ma to miejsce w przypadku leków. Jak wskazują dane z krajów europejskich, które ponad dekadę temu wprowadziły szczepienia przeciwko HPV, takie rozwiązanie obowiązuje jedynie w 3 krajach (Bułgaria, Grecja, Francja) i prowadzi do bardzo niskiego odsetka zaszczepionych nastolatków (21-28%). Refundacja apteczna nie pozwoli na osiągniecie wyznaczonego w Ustawie o NSO celu. Ponadto w przypadku refundacji jest konieczność wielokrotnego kontaktu dzieci/rodziców z placówkami ochrony zdrowia (4-6 kontaktów na pełny cykl szczepień) co jest niezasadne kosztowo, organizacyjnie i epidemiologicznie (ze względu na kontakt z różnymi patogenami w placówkach ochrony zdrowia w tym COVID-19).
• Eksperci są zgodni, aby szczepienia przeciwko HPV przyniosły efekty zdrowotne musi zostać osiągnięty wysoki poziom zaszczepienia. Aby tak się stało szczepienia przeciwko HPV powinny być realizowane w ramach narodowego programu o charakterze populacyjny i powinny być w pełni finansowane przez Państwo. Realizacja szczepień przeciwko HPV powinna mieć miejsce w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej, według modelu organizacyjnego aktualnie obowiązującego w przypadku szczepień realizowanych w ramach Programu Szczepień Ochronnych, który zapewnia wysoki poziom zaszczepienia. Taki model został w sytuacji nadzwyczajnej zastosowany w przypadku szczepień p/ko COVID
• W żadnym z krajów Europejskich nie ma sytuacji, w której pacjenci dopłacają do szczepień przeciwko HPV z własnych środków. Jedynie we Francji 65% jest pokrywane ze środków publicznych a 35% z ubezpieczeń komplementarnych (w Polsce takie ubezpieczenia nie są dostępne).
• Czas wdrożyć w Polsce rozwiązania, które nie będą tylko na papierze, ale będą skuteczne w rzeczywistości.
• Dlatego powstała petycja. Prosimy o rozwiązanie dzięki któremu kobiety w Polsce przestaną umierać bez sensu z powodu choroby, której po prostu nie powinno być
• Edukacja, powszechne i bezpłatne szczepienia, cytologia – to jest model, którego oczekujemy i potrzebujemy

O